شیرین نشاط هنرمند، عکاس و فیلمساز ایرانی، ۶ فروردین 1336در قزوین در خانواده ای تحصیل کرده و تا حدی مذهبی به دنیا آمد.
پدر شیرین فیزیکدان بود و به سبک و سیاق دنیای غرب علاقه زیادی داشت؛ مادرش خانه دار و پایبند به سنت‌ها بود. این دوگانگی باورها میان خانواده باعث شد که شیرین نگاه متفاوتی نسبت به هویت داشته باشد.
سال ۱۳۵۳ در سن ۱۷ سالگی برای ادامه تحصیل به آمریکا سفر کرد و در دانشگاه کالیفرنیا در رشته مورد علاقه خود یعنی هنر مشغول به تحصیل شد.
عکس‌های او ژانر تازه‌ای از هنر عکاسی بویژه عکاسی زنان و بخصوص زنان مسلمان و شرقی را به جهان عرضه کردند. در کار فیلم و ویدیو هم او نوآور، مبتکر و صاحب سبک و سیاق است.
شیرین نشاط در کارهای خود تضاد و دوگانگی را نشان می‌دهد. برای نمونه در عکس‌هایش از قطب‌های متضاد همچون تقابل زن و مرد، سیاهی و سفیدی، مرگ و زندگی استفاده می کند. او همچنین در آثارش از شعرهای شاعران زن معاصر ایرانی استفاده می کند که اغلب این شعرها روی عکس مربوط به زنان نوشته می شود.
یکی از نکاتی که کارهای شیرین نشاط را متفاوت و زیبا می کند، حس قدرتی است که در عکس هایش موج می زند؛ مانند دستهای گره خورده به هم و زن و اسلحه که شاید به گونه ای قدرت و جنسیت را زیر سوال می‌برد. اما این قدرت در بیشتر عکس ها با نگاه‌های خیره و گاه محزون زن ها گره خورده که بیانگر جایگاه اجتماعی زنان و پذیرفته شدن این جایگاه توسط آنها است.
او در طول دهه ۸۰ میلادی مدیر شرکت نمایشگاه هنر و معماری نیویورک بود. در این دوره او با برگزاری نمایشگاه‌هایی مانند Werchitecture، عکس های ساختمان های آسیب دیده در سارایوو به تحلیل نقش جنسیت در تعین فضاها و معنای فضای فیزیکی پرداخت.
وی در سال ۱۹۹۰ که برای نخستین بار به ایران بازگشت، تحت تأثیر تغییرات اساسی در کشور تصمیم به ثبت دریافت‌هایش از این تغییرات، به‌ویژه درباره وضع زنان گرفت. او رشته عکس‌های «زنان الله» را به این علت تهیه کرد.در این عکس‌ها که خود شیرین نشاط در آنها نقش‌آفرینی می‌کرد، با کنار گذاشتن کلیشه‌های رایج درباره زن مسلمان، به بررسی موضوع شهادت در اسلام پرداخت.
این مجموعه هم او را به شهرت رساند و هم انتقادات زیادی به آن شد. در این مجموعه عکاسی زنان ایرانی تأثرات روحی‌شان را به صورت شعر بر کف دست و پای خود نقش می‌کنند.
در سال‌های بعد او سه چیدمان ویدئویی سیاه و سفید به نام‌های عصیانگر (۱۹۹۸)، جذبه (۱۹۹۹) و اشتیاق (۲۰۰۰) ساخت. این سه‌گانه به موضوع پویایی رابطه زن و مرد در جوامع اسلامی می‌پردازد.
شیرین نشاط در سال 2001 تحت تأثیر مشاهده تصاویر تلویزیونی برخوردهای فلسطینی‌ها و سربازان اسرائیلی، فیلم رنگی یازده و نیم دقیقه‌ای «گذرگاه خمیده»، را ساخت که با موسیقی فیلیپ گلاس همراه شد.
در همین سال او چیدمان سیاه و سفید ویدئویی دیوانه را درباره جدایی و شور، و نبض را درباره هویت‌های خصوصی و عمومی ساخت.
از آثار دیگر او می‌توان از یک اثر تلفیقی بر مبنای مثنوی منطق الطیر عطار نام برد.
آثار نشاط دارای ریشه بومی از زندگی و جامعه ایران است و به‌ویژه آثار فراوانی پیرامون زندگی و موقعیت زنان ایرانی خلق کرده‌است.
همچنین فیلم زنان بدون مردان در سال ۲۰۰۹ در جشنواره بین المللی ونیز تندیس شیر نقره ای را برای بهترین کارگردانی از آن خود کرد. زنان بدون مردان نام فیلمی است برگرفته از کتاب شهرنوش پارسی‌پور درباره حوادث و رویدادهای کودتای ۲۸ مرداد که به برافتادن دولت محمد مصدق در ایران منجر شد. داستان فیلم، شرایط ناگوار زنان ایرانی در این عصر را مورد بررسی قرار می‌دهد. این فیلم در سطح گسترده در آمریکا توزیع شده و مورد استقبال مردم و منتقدین قرار گرفته است.
آخرین فیلم شیرین نشاط ، «در جستجوی ام کلثوم» نام دارد که ساخته سال ۲۰۱۷ است. ام‌کلثوم خواننده مصری و اسطوره‌ی موسیقیایی خاورمیانه است. داستان فیلم روایت کنجکاوی یک زن هنرمند ایرانی تبعیدی درباره شخصیت ام‌کلثوم و موفقیت او به عنوان مطرح‌ترین هنرمند خاورمیانه در قرن بیستم است. در واقع چهره دو زن در دو دوره‌ی متفاوت و در شرایط متفاوت است. یکی از آنها ایرانی است که برای شناخت خودش تلاش می‌کند و دیگری زنی اسطوره‌ای که برای شناخت او هیچ‌گونه اطلاعات موثقی در دست نیست. می‌توان گفت که محور اصلی داستان، زن بودن و هنرمند بودن تواما در جامعه های مردسالار است و این‌که زنان برای موفق شدن در این جوامع چه بهایی باید بپردازند.
شیرین نشاط به خصوص در آلمان چهره شناخته شده‌ای است. وی پس از پرستو فروهر، دومین زن ایرانی است که آثارش توانسته به موزه هنرهای معاصر برلین راه یابد. این در حالی ست که بسیاری از معروف ترین نقاشان و هنرمندان اروپا و آمریکا هنوز در این کار موفق نشده‌اند.
او همچنین در سال ۲۰۱۴ به عنوان یکی از داوران جشنواره بین‌المللی فیلم برلین بر گزیده شد.
شیرین نشاط
برخی از آثار شیرین نشاط
